مفاد قرارداد پروژه‌ها، بيش‌از آنكه حقوقي باشد، مهندسي است. اين قراردادها، محدوده‌ي كار و امور وابسته به آن‌را به‌خوبي مشخص‌مي‌كنند. قرارداد بايد به‌گونه‌اي تنظيم‌شود كه، حداقل، موارد زير در آن روشن‌شود.
● موضوع‌قرارداد، محدوده‌ي كار و اقلام قابل‌تحويل پروژه.
● شرح خدمات و مسووليت‌هاي پيمانكار به‌صورت تفضيلي.
● اختيارات و تعهدات كارفرما در مدت همكاري طرفين.
● افرادمهم‌درگير در پروژه، اشخاصي كه بايد در جريان امور پروژه قرارگيرند و چگونگي گزارش‌دهي به ايشان.
● معرفي نمايندگان طرفين در قرارداد پروژه.
● پرداخت‌هاي مالي، زمان و نحوه‌ي پرداخت آن و ميزان اعتباري كه از هر پرداخت، جهت اطمينان از انجام كامل كار توسط پيمانكار، نزد كارفرما باقي‌مي‌ماند.
● زمان انجام پروژه و تحويل هريك از اقلام قابل‌تحويل و ميزان اهميت آن براي كارفرما.
● كيفيت انجام‌كار و تعيين استانداردهاي (معيارهاي ارزيابي) انجام و تحويل‌كار.
● مواردي كه درآن پيمانكار تشويق يا تنبيه مي‌شود و ميزان اين تشويق يا تنبيه.
● نحوه‌ي برخورد با تغييرات و چگوني پذيرش يا رد آنها براي طرفين.
● استثناء‌ها در پروژه و چگونگي برخورد با آنها.
● تعيين مسوول در قبال حوادث پروژه.
● موارد بازرسي از كار يا اسناد طرفين و چگونگي آن.
● مرجع حل اختلاف طرفين.
● شرايط فسخ قرارداد و چگونگي محاسبه و پرداخت زيان ناشي از آن.
● چگونگي پايان پروژه و ختم قرارداد.
قراردادهاي رايج در صنعت پروژه بسيار متنوع‌هستند و بسته به شرايط و نيازها، توانايي‌ها و محدوديت‌هاي طرفين درگير تنظيم‌مي‌شوند. عواملي كه در انتخاب نوع درست قرارداد موثر هستند، عبارتند از:
● اندازه، طبيعت و پيچده‌گي مساله.
● تاريخ آغاز و اتمام پروژه ( و اهميت آنها).
● توانايي ارايه‌ي تعريفي واضح، روشن و دقيق از نيازهاي مشتري ( صاحب‌پروژه) قبل از عقد قرارداد.
● كفايت اطلاعات ساخت براي روشن‌ساختن حدود هزينه‌هاي طرفين.
● دردسترس‌بودن اطلاعات مناسب و كافي در مورد پروژه براي شركت در مناقصه.
● ميزان تغييراتي كه، اغلب، صاحب‌پروژه درطول پروژه اعمال‌مي‌كند.
● وضعيت بازار ملي و بين‌المللي و تاثير آن بر بازار پروژه.
بسته به شرايط بالا، صاحب‌پروژه يكي از حالات مختلف قراردادي را انتخاب‌مي‌كند. انواع قراردادها بسيارزياد است؛ شايد بتوان تعداد آنها را برابر تعداد پروژه‌ها و زيرپروژه‌ها دانست.
درپروژه‌هاي بزرگ، پيمانكار، به‌دلايلي همه‌ي كارها را خود انجام‌نمي‌دهد؛ دلايلي چون: كمبود منابع، نداشتن دانش‌فني، انجام‌موازي كار، قيمت تمام‌شده‌ي كمتر و علل بسيارديگر، سبب‌مي‌شود تا پيمانكاراصلي پروژه، خود افراد و پيمانكاران ديگري را براي انجام برخي امور پروژه، انتخاب‌كرده، پس‌از عقدقرارداد، اين بخش‌ها را به آنها واگذاركند. تعداد اين‌گونه قراردادهاي فرعي در پروژه‌ها به‌حدي بالامي‌رود كه مدير فرد يا گروه‌خاصي را به‌عنوان مديرقراردادها، مسوول پيگيري آنها مي‌كند. موفقيت پروژه به‌ميزان زيادي بسته‌به چگونگي برخورد با پيمانكاران‌فرعي و نظارت بر حسن عملكرد آنهاست.
انواع قراردادهای پیمانکاری
انواع قرار دادهای پیمانکاری
انتخاب مناسب روش اجرای پروژه، می تواند هزینه های پروژه را بطور متوسط تا 5 درصد کاهش دهد.همچنین انتخاب مناسب روش اجرای پروژه، می تواند زمان اجرای پروژه را تا 30 درصد کاهش دهد.
هر پروژه دارای خصوصیات و نیازهای منحصر به فردی است و برای اینکه پروژه موفق باشد، باید در انتخاب روش اجرای آن علاوه بر مسائل فنی، نیازهای کارفرما و پیمانکار نیز در نظر گرفته شود. انواع قرارداد های پیمانکاری بر اساس آنچه که در کشور ما رواج دارد به دسته های زیر تقسیم می گردد:
خود اجرا (امانی) In – House
متعارف (سه عاملی) Design – Bid – Build
مدیریت اجرا (چهار عاملی) Construction Management
طرح و ساخت (دو عاملی) Design – Build
ساخت، بهره برداری و انتقال Build, Operate & Transfer
روش طراحی،تدارک، ساخت
Engineering,Procuremeut,Construction ( EPC
1-روش خود اجرا
در این روش کارفرما بوسیله امکانات خود، تکنولوژی، روشها و سایر عوامل مورد نیاز تحقق طرح (جمع آوری اطلاعات، طراحی، تدارکات، ساخت) را تامین می نماید
2-روش متعارف (سه عاملی)
– در این روش کارفرما از طریق قراردادهای جداگانه با طراح یا مشاور و سازنده یا پیمانکار، پروژه را به اجرا در می آورد.
– در این روش ابتدا طراحی کامل شده و سپس از طریق مناقصه به یک یا چند شرکت پیمانکاری واگذار می گردد.
– در این روش مسئولیت هماهنگی و ریسک عدم هماهنگی بین طراحی و ساخت و راه اندازی پروژه به عهده کارفرما می باشد.
3-روش مدیریت اجرا (چهار عاملی)
– این روش اجرا نوعی از سیستم متعارف (سه عاملی) می باشد که در آن کارفرما سازمان خارجی دیگری را جهت مدیریت پروژه به کار می گیرد.
– وظیفه این نهاد مدیریت و کنترل پروژه و هماهنگی بین طرح و ساخت می باشد
– استفاده از این نهاد سبب کاهش مسئولیت و ریسک کارفرما می گردد
4-روش طرح و ساخت (دو عاملی)
– در این روش کارفرما از طریق یک قرارداد واحد با طراح – سازنده، خدمات طراحی و ساخت پروژه را تحصیل می نماید.
– مسئولیت و ریسک کارفرما در این روش به حداقل می رسد و سازمان طراح – سازنده مسئولیت تمامی خدمات طراحی، تدارکات و ساخت پروژه را به عهده می گیرد.
– در این سیستم امکان انجام طرح و ساخت سریع به حداکثر می رسد.
– ریسک کارفرما در راه اندازی پروژه محدود به مسئولیتی است که در مرحله مناقصه گذاری و یا مذاکره برای واگذاری قرار داد طرح و ساخت توسط کارفرما تولید شده است.
5-روش ساخت، بهره برداری و انتقال (BOT)
در این روش تمامی خدمات طراحی، تدارک، ساخت، تامین مالی و بهره برداری از پروژه را یک واحد (معمولا پیمانکار ) تامین می نماید.این روش اجرا از روشهای جدید در واگذاری پیمان می باشد و برای اولین بار درقراردادساخت یک نیروگاه در کشور ترکیه از سوی دولت ترکیه مورد استفاده قرار گرفت.
– این روش عمدتا برای اجرای پروژه های بزرگ عمرانی و زیر بنایی بکار گرفته می شود.
– سازمان سازنده، بهره برداری از پروژه را تا زمانی معین به عهده دارد.
– این مدت طبق قرار داد مالی برای باز پرداخت هزینه ها و حق الزحمه و سود پیمانکار تعیین شده است.
6-روش طراحی،تدارک، ساخت EPC یا (کلید دردست )
در این روش کارفرما با یا بدون کمک مشاور ، محدوده کار ، استانداردهای مورد نظر و طرح کلی را تحت عنوان « خواسته های کارفرما » همراه با دیگر مدارک مناقصه تهیه و سپس با برگزاری مناقصه ادامه طراحی و ساخت را بر عهده پیمانکار کلید گردان قرار می دهد. روش کلید در دست مسئولیت طراحی و اجرا را بطور کامل بر عهده پیمانکار می‌گذارد بگونه‌ای که بعد از تکمیل پروژه، کارفرما فقط با چرخاندن یک کلید می‌تواند بهره‌برداری از تأسیسات اجرا شده را آغاز نماید.
پیمانکار در این روش مسؤلیت کلیه کارهای مهندسی ( طراحی ) ، تدارک و ساخت را تا تکمیل و آماده بهره برداری شدن ، بر عهده دارد .
کارفرما خود نظارت کلی و کلان را بر روندانجام شدن کار عهده دارد . در صورت انتخاب مشاور بخشی از مسؤلیت های کارفرما با عنوان«نماینده کارفرما» بر عهده وی قرار می گیرد .
کلید در دست حد اعلای سپردن مسئولیت طراحی و اجرا به پیمانکار است بعنوان یک قانون کلی: مسئولیت هر عیب و نقصی که در محدوده تعریف شده کار رخ دهد بعهده پیمانکار خواهد بود.
نوع قیمت گذاری در این سیستم به صورت مبلغ مقطوع در نظر گرفته شده است .
هدف ازانعقاد هرگونه قرارداد ، تنظیم روابط قانونی بین طرفین قرارداد برای برقراری وایجاد حقوق ، مسئولیت ها ، انجام وظایف ، پیشبرد پروژه ورویه هایی برای حل اختلافات است . قراردادهای خرید وساخت و… از جمله قراردادها در تعاملات صنعتی است .
قرارداد پیمانكاری یكی از قراردادهای رایج در صنعت نفت است كه عبارت از ، قراردادی است كه به موجب آن طرف قرارداد(پیمانكار) مسئولیت اجرای مفاد ذكرشده در قرارداد را به نمایندگی از صاحب كار(كارفرما) به عهده می گیرد . دراین مختصركه در پیش رو دارید به معرفی اجمالی وبیان مزایا ومعایب چند قرارداد پیمانكاری پرداخته شده كه امید است درحد آشنایی مفیدفایده باشد . دراین نوشتار هشت قرارداد پیمانكاری مورد بررسی ومعرفی قرارگرفته شده است .
بدون دیدگاه